اسکانوباغ دولت آباد در یزد یکی از باغ های قدیمی در ایران است که به جرات میتوان آن را هم رده با باغ فین در کاشان و باغ شاهزاده ماهان در کرمان دانست. این باغ یکی از باغ های ایرانی است که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده و در واقع عمارت بادگیر آن یکی از بلندترین بادگیرهای خشتی ساخته شده در جهان است.
باغ دولت آباد متعلق به دوران افشاریه بوده که توسط خان بزرگ احداث شده است. باغ دولت آباد دارای مساحتی 70 هزار متر مربعی بوده که در آن بناهای متفاوت به همراه حوض ها و آب نماهای بسیاری ساخته شده. در این باغ زیبا و دلگشا درختان انار و انگور و… باگل‌های فراوانی زینت بخش محیط بوده اند.
آبیاری این باغ زیبا در گذشته توسط قنات عظیم دولت آباد انجام میشده که بیش از 200 سال قدمت داشته و از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفته که بر سر راه خویش بخشی از زمین های مهریز را سیراب کرده و در مسیر چند آسیاب آبی را بکار می انداخته، که در نهایت به باغ دولت آباد میرسیده و آن را سیراب می کرده است. از آن قنات قدیمی امروزه دیگر خبری نیست و آبیاری این باغ زیبا توسط چاه نیمه عمیق مجاور انجام می شود.
بخش اندرونی
باغ دولت آباد دارای دو بخش است، بخش اندرونی و بیرونی که معروف به جلوخان می باشد. بخش بیرونی به نحوی بوده که از آن برای انجام مراسم تشریفاتی و حکومتی استفاده می شده است.
باغ اندرونی نیز بخشی خصوصی به شمار می رفته. بخش اندرونی باغ محلی برای سکونت حاکم و خانواده اش بشمار می رفته و شامل ساختمان هایی همچون ساختمان هشتی (بادگیر تابستانه)، حرمسرا، بهشت آیین، مطبخ، برج دیدبانی، آب انبار خصوصی، اصطبل تابستانه و زمستانه بوده است.
هشتی، بادگیر تابستانه
مهمترین قسمت این ساختمان های داخلی هشتی آن است که دارای 2 طبقه بوده و توسط ترکیب آب و باد توانسته بودند هوای خنک را به زیر بادگیر منتقل کرده و آنگاه آن را به سوی شاه نشین و تالار ها بفرستند. بنای هشتی در واقع دارای سه شاه نشین بوده که دارای درهای مشبک هستند، این هشتی دارای تاقک بادگیر بوده و از دو اتاق پستو نیز بهره میبرد و همگی در کنار یکدیگر منجر به آن شده اند تا بنا شکلی هشت ضلعی به خود بگیرد.
جالب است بدانید بادگیر قرار گرفته بر روی این بنا نیز از نوع هشت تنبوشه است. سقف هشتی دارای کادر بندی های بسیاری زیبایی به جای مانده از دستان هنرمند استاد حاجی علی اکبر آخوند است که با سیم گل و دمگیری گچی اجرا شده است. برای هشتی از درب های ارسی با شیشه های رنگی استفاده شده که با رقص نور آفتاب در آن منظره ای بسیار زیبا پدید خواهد آمد. طبقه بالایی این بنا نیز دارای یک تالار و ایوان است که به خوبی می تواند منظره ای کامل از باغ را به چشمان بینندگان هدیه کند.
بخش بیرونی
بخش بیرونی این مجموعه محل استقرار کاروانها، همچنین رسیدگی به امور حکومتی بوده و در آن ساختمان های جلوخان و سردر، تالار آیینه، عمارت تهرانی، دو بازارچه و آب انبار عمومی قرار دارد. با آنکه سنگ مرمر یزد شهره عام و خاص است، اما هیچ اثری از آن در باغ دولت آباد یافت نمی شود و تمامی سنگ های مرمر استفاده شده در باغ از مراغه به یزد برده شده اند.
ارسال دیدگاه