شهر تاریخی یزد در دل خود آثار باستانی و فرهنگی زیادی را جای داده است، شهری که نمادی از فرهنگ دیرینه ایرانی ها می باشد. خانه لاری ها نیز یکی از همان آثار باستانی این شهر است که دارای قدمتی 150 ساله می باشد. این خانه متعلق به دوران قاجار است و صاحب آن فردی با نام حاج محمدابراهیم لاری از تجار بزرگ آن زمان می باشد. این عمارت بزرگ و با شکوه تا زمان حکومت رضا شاه یکی از اعیان ترین خانه های دوره خود به حساب می آمد، اما پس از آن رو به زوال رفته و فرسوده شد، که با تلاش میراث فرهنگی دوباره بازسازی و مرمت شده است. معماران باستان‌ شناسی کشور، مساحت این عمارت مهم تاریخی را 1700 متر و زیربنای آن‌ را حدود 1200 متر برآورد کرده‌اند.

خانه لاری های یزد و معماری غنی

این خانه با شکوه  قدیمی در دل خود دارای شش باب خانه می باشد، معماری این خانه قدیمی به گونه ای است که هیچ غریبه ای بدون اجازه از مالک به هیچ عنوان نمیتواند قسمت های مختلف خانه را ببیند، و به معنای واقعی محرمیت در ساخت این بناها به طور کامل رعایت شده، و افراد با آسوگی خاطر در این خانه ها به گذران زندگی می پرداختند. نحوه ساخت این عمارت به گونه ای بوده که بیشترین میزان سایه را در تابستان برای مالکین خود ایجاد کرده، و به واسطه آن خنکی بیشتری را برای افراد به وجود می آورده است. اتاق مهمان خانه بخشی مهم در این عمارت های قدیمی بوده و برخی که از لحاظ مالی در سطح مناسبی قرار گرفته بودند برای مهمان خانه ها حیاط های ویژه نیز در نظر می گرفتند. در این بنا، پنجره‌ها، اتاق‌های آئینه‌کاری و نقاشی شده و همچنین ارسی‌های تعبیه شده، به کارگیری سبک‌های ساختمانی مناسب، استفاده از مصالحی خاص و بهره‌مندی از دم‌گیری گچی و نماسازی آب سیم‌گل به چشم میخورد که همگی در زیبایی دو چندان این ملک اشرافی تاثیر بسزایی داشته اند.

خانه لاری های یزد و فضاهای تشکیل دهنده آن

خانه‌ی لاری‌ها یک حیاط بزرگ و یک حیاط کوچک، ایوان‌ها، تالارها، اتاق‌ها و یک سر در و هشتی در خود جای داده است.  هشتی ما بین دو حیاط قرار گرفته، و دارای دسترسی یک اندازه به هر دو حیاط خانه می باشد. در قسمت شمال شرقی عمارت شاهد یک حیاط کوچک به همراه یک اتاق خواهید بود، که دارای یک ورودی کاملا مستقل می باشد و می توان از آن برای خروج از عمارت استفاده کرد. علاوه بر این درب مستقل، درب های دیگری نیز موجود هستند که قسمت هایی دیگر از خانه را به محیط بیرون مرتبط خواهند کرد، این درب ها برای اصطبل، مطبخ و انبار تعبیه شده اند.

 برای این مجموعه یک حیاط بزرگ و مستطیلی به عنوان حیاط اصلی در نظر گرفته شده است. یک قسمت از این حیاط مرتفع تر بوده و در بین آن یک ایوان بزرگ قرار گرفته است. این نوع استفاده از فضا برای فصول مختلف سال برای ساکنین راحتی بسیاری را فراهم می کرده؛ چراکه در یک قسمت، در فصول گرم سال فضای خنکتر تر و به دور از تابش نور خورشید در اختیار ساکنین قرار میداده، و در یک قسمت دیگر در روزهای سرد سال محلی آفتابگیر محسوب می شده است. برای زیبایی این عمارت تمامی اتاق ها رو به حیاط ساخته شده اند و دربهایی همچون انبار و یا اسطبل در گوشه ای و دور از دید قرار گرفته اند.

در زیر حیاط سوم این خانه، فضایی قرار گرفته که نور گیر آن در وسط سقف قرار گرفته که این نور گیر در مرکز حیاط باز خواهد شد. ترکیب فضای بدست آمده از این مکان بسیار جالب توجه بوده و این قسمت از خانه را نه میتوان به عنوان فضایی بسته در نظر گرفت و نه می توان به عنوان فضایی باز از آن یاد کرد. برای این مجموعه سردابهایی نیز در نظر گرفته شده که آب قنات ها از طریق این سرداب ها به مصرف اهالی خانه می رسیده.